ÇOKLU ENGELLİ ÇOCUKLARDA TANI VE DEĞERLENDİRME SÜRECİ

Çoklu engeli olan çocukların bireysel farklılıkları, kapasiteleri ve becerileri birbirinden oldukça farklı olmasından dolayı engelin doğru tanısını ve değerlendirmesini zorlaştırır. Doğru değerlendirme, tedavinin ve eğitim programının planlanması için ön koşuldur. Bu nedenle çoklu engeli olan çocuğun erken tanısı ve müdahalesi önemli bir konudur. İşitme kaybında erken tanı, bebeğin erken dönemde cihazlandırılmasını, işitsel rehabilitasyona başlamasını ve bunlardan maksimum fayda elde etmesini sağlayan en iyi stratejilerden biridir.  Bu sebeple erken tanı için her yenidoğanın işitme taramasından geçirilmesi zorunludur. İşitmenin değerlendirilmesi kadar göz, bilişsel, gelişimsel, iletişim becerilerinin, genetik vs. değerlendirilmesinin de yapılması gerekir.

Çoklu engeli olan çocuğun değerlendirme sürecinde dikkate almamız gereken noktaları;

·         Tanı/değerlendirme kayıtlarını öncelikli gözden geçirilmesi,

·         Aileden kapsamlı bilgi edinilmesi,

·         Gelişimsel değerlendirmenin yapılması,

·         Standardizasyonu olan ölçeklerle değerlendirmenin yapılması,

·         Akademik becerilere yönelik değerlendirmenin yapılması,

·         Davranışların gözlenmesi,

·         Doğal ortamda çocuğun gözlenmesi,

·         Bozukluğun tanılanması için spesifik değerlendirmenin yapılması, (Örneğin; işitme kaybı için işitmenin değerlendirmesi, görme değerlendirmesi gibi ).

·         Genel sağlık değerlendirmenin yapılması,

·         Risk faktörleri ile ilgili araştırmanın yapılması gerekir.

Bu çocukların değerlendirme ve müdahale sürecinde multidisipliner çalışmak gerekir. Örneğin; pediatri doktoru,  Kulak Burun Boğaz (K.B.B.) doktoru, göz doktoru, çocuk psikiyarisi, çocuk nörolojisi, genetik, klinik odyolog, eğitim odyoloğu dil-konuşma patoloğu ve işitme engelliler öğretmeni gibi….

Çoklu engeli olan çocuğun gelişim alanlarının değerlendirilmesi önemlidir. Çünkü hangi gelişim alanlarında gecikmesinin olduğunun bilinmesi, uygun müdahale programının planlanması açısından önemlidir.

Gelişim Alanlarında;

·         Bilişsel Becerilerin,

·         İletişim Becerilerinin,

·         Motor/Fiziksel Becerilerin,

·         Uyum Becerilerinin,

·         Sosyal, duygusal ve davranış fonksiyonlarının,

·         Duyu sürecinin değerlendirilmesi gerekir.

Ek olarak önemli olan diğer prensipler ise;

·         Çocukların deneyimli bir uzman tarafından değerlendirilmeli,

·         Multidisipliner çalışılmalı,

·         Değerlendirme ise devam eden bir süreç olduğu unutulmamalı,

·         Çocuğun yaşına uygun test materyalinin seçilmesi ve testin puanlamasının doğru yapılmalı,

·         Çocuğun temel sorunlarına odaklanılmalı,

·         Çocuğun güçlü ve zayıf yönlerinin değerlendirilmeli,

·         Çocuğun aile çevresine ve kültürüne saygı gösterilmesi ve yapılan müdahale programının ona göre planlamalı,

·         Ailenin iletişim problemlerine karşı hassas davranılmalıdır .